พ่อแม่สงสัย ทำไมลูกต้องเริ่มจัดฟันตั้งแต่เด็ก

คุณพ่อคุณแม่หลายท่านอาจสงสัยว่า ทำไมลูกของเราถึงต้องเริ่มจัดฟันตั้งแต่ยังเด็ก ทั้งที่ฟันน้ำนมยังอยู่ครบ หรือบางคนอาจคิดว่ารอให้ฟันแท้ขึ้นหมดก่อนแล้วค่อยจัดฟันทีเดียวไม่ดีกว่าหรือ? บทความนี้ Siam Dental Clinic จะมาไขข้อข้องใจให้กระจ่าง พร้อมทำความเข้าใจถึงประโยชน์ของการจัดฟันในวัยเด็ก หรือที่เรียกว่า "การจัดฟันระยะที่ 1" (Phase 1 Orthodontics) เพื่อสุขภาพช่องปากที่ดีและการเจริญเติบโตที่เหมาะสมของลูกน้อย

หัวข้อที่น่าสนใจ

1. จัดฟันเร็วดีอย่างไร? ทำไมต้องเริ่มตั้งแต่เด็ก?

2. สัญญาณเตือนที่บอกว่าลูกอาจต้องจัดฟันแต่เนิ่น ๆ

3. การจะทราบว่าเด็กควรเริ่มจัดฟันเมื่อไหร่?

4. ประโยชน์ของการจัดฟันในวัยเด็ก

5. เครื่องมือจัดฟันสำหรับเด็กมีอะไรบ้าง?

6. ข้อเสียของการจัดฟันแบบถอดได้ (ในเด็ก)

7. กรณีใดที่จำเป็นต้องจัดฟันแบบถอดได้ (ในเด็ก)

8. บทสรุปการจัดฟันในวัยเด็ก

9. ปรึกษาทันตแพทย์เฉพาะทางด้านจัดฟันเด็กที่ Siam Dental Clinic

จัดฟันเร็วดีอย่างไร? ทำไมต้องเริ่มตั้งแต่เด็ก?

การจัดฟันในเด็กเล็ก หรือการจัดฟันระยะที่ 1 มักจะเริ่มในช่วงอายุ 6-10 ปี ซึ่งเป็นช่วงที่เด็กมีการเจริญเติบโตอย่างรวดเร็ว ฟันน้ำนมกำลังจะหลุดและฟันแท้เริ่มขึ้นการจัดฟันในระยะนี้ จะสามารกระตุ้นการเจริญเติบโตของกระดูกขากรรไกรบนและล่างให้มีการเจริญเติบโตสมส่วน สมดุลมากขึ้น  โดยมีวัตถุประสงค์หลักเพื่อแก้ไขปัญหาโครงสร้างกระดูกขากรรไกร ความผิดปกติของการกัดสบฟัน และสร้างพื้นที่ให้ฟันแท้ที่จะขึ้นมามีตำแหน่งที่เหมาะสม รวมทั้งแก้ไขโครงสร้างใบหน้าให้สมส่วนสวยงามมากขึ้น ซึ่งจะช่วยลดความยุ่งยากซับซ้อนและระยะเวลาของการจัดฟันในอนาคต 

สัญญาณเตือนที่บอกว่าลูกอาจต้องจัดฟันแต่เนิ่นๆ

คุณพ่อคุณแม่ควรหมั่นสังเกตพฤติกรรมและลักษณะฟันของลูก หากพบสัญญาณเหล่านี้ ควรพามาปรึกษาทันตแพทย์เฉพาะทางด้านจัดฟันเพื่อประเมินและวางแผนการรักษา

• ฟันหน้ายื่น: อาจเกิดจากการดูดนิ้ว ดูดขวดนม หรือการหายใจทางปากเป็นเวลานาน
• ฟันซ้อนเก: ฟันแท้ขึ้นมาแต่ไม่มีพื้นที่พอ ทำให้ฟันเรียงตัวไม่สวยงาม
• ฟันสบคร่อม: ได้แก่

1. ฟันหน้าบนและฟันหน้าล่างสบคร่อมกันในแนวดิ่งมากไป (Overbite) จะทำให้ฟันหน้าบนหรือล่างสึกมากกว่าปกติ ในอนาคตก็จะยิ้มไม่สวยจากฟันสึกเร็วกว่าปกติ
2. สบคร่อมน้อยไป โดยปลายฟันหน้าบนสบชนปลายฟันหน้าล่างเสมอกันพอดี (Edge to Edge Bite) ฟันหน้าทั้งบนและล่าง จะสึกเร็วตามการบดเคี้ยว ทำให้ยิ้มไม่สวย
3. ฟันหน้าไม่สบกันหรือเรียกว่า สบเปิด (Openbite) กรณีสบเปิดจะทำให้กัดอาหารไม่ขาด ยิ้มไม่สวย หรือหุบปากไม่ลง 

• ขากรรไกรบนและล่างเจริญเติบโตไม่สมดุล: อาจทำให้ขากรรไกรเติบโตไม่สมมาตรกัน ส่งผลให้คางยื่น หรือคางสั้นกว่าปกติ
• ปัญหาการออกเสียง: การเจริญเติบโตของขากรรไกรที่ไม่สมดุล รวมทั้งการเรียงตัวของฟันที่ไม่เหมาะสม อาจส่งผลต่อการออกเสียงบางคำ ได้ไม่ชัดเจน
• การสูญเสียฟันน้ำนมก่อนกำหนด: อาจทำให้ฟันข้างเคียงล้มเอียงไปในช่องว่าง ส่งผลให้ฟันแท้ขึ้นผิดตำแหน่ง เกิดฟันซ้อน ฟันเก

การจะทราบว่าเด็กควรเริ่มจัดฟันเมื่อไหร่?

จำเป็นอย่างยิ่งที่ผู้ปกครอง ควรพาเด็กมาตรวจสุขภาพฟันเป็นประจำทุก ๆ 6 เดือน เพื่อปรึกษาทันตแพทย์จัดฟันและวางแผนการรักษาที่เหมาะสมกับเด็ก รวมถึงค่าใช้จ่ายที่ผู้ปกครองสามารถยอมรับได้ตั้งแต่เนิ่น ๆ 

ปรึกษาปัญหาสุขภาพช่องปาก ที่ Siam Dental Clinic

ประโยชน์ของการจัดฟันในวัยเด็ก

การจัดฟันในระยะที่ 1 หรือการจัดฟันในแบบถอดได้ในวัยเด็ก (Introductory Orthodontic Treatment) เป็นการจัดฟันด้วยเครื่องมือถอดได้ในเด็กที่ยังมีฟันน้ำนม หรือฟันชุดผสมอยู่ มีข้อดีหลายประการที่ช่วยให้ลูกน้อยของคุณมีรอยยิ้มที่สวยงามและสุขภาพช่องปากที่ดีในระยะยาว

1. แก้ไขปัญหาโครงสร้างขากรรไกร

ในวัยเด็กอายุ 6 - 10 ปี กระดูกขากรรไกรยังมีการเจริญเติบโตอย่างรวดเร็ว กระดูกยังอ่อน  ทำให้การปรับขยายหรือควบคุมการเจริญเติบโตทำได้ง่ายและมีประสิทธิภาพมากกว่า ได้ผลดีกว่า ถ้าเลยวัยดังกล่าวไปแล้ว การเจริญเติบโตของขากรรไกรจะควบคุมได้ยากมากขึ้น จะได้ผลน้อยหรือไม่ได้ผลเลย  การปรับและควบคุมการเจริญเติบโตตั้งแต่วัยเด็ก จะช่วยให้โครงสร้างใบหน้าสมส่วน สมดุล ใบหน้าไม่หลุบ หรือยื่นเหยินเกินไป หรือคางยื่นจนเสียรูป 

2. สร้างหรือเพิ่มพื้นที่ให้ฟันแท้ที่กำลังจะขึ้น 

ช่วยจัดระเบียบและเตรียมพื้นที่ให้ฟันแท้ที่กำลังจะขึ้น มีตำแหน่งที่ถูกต้อง ลดปัญหาฟันซ้อนเกอย่างรุนแรง

3. การรักษาเพื่อกระตุ้นหรือยับยั้งการเจริญเติบโตของขากรรไกรในเด็ก (Growth Modification)

เป็นการรักษาที่ใช้ในเด็กที่มีความผิดปกติของการสบฟัน ร่วมกับความผิดปกติของการเจริญเติบโตของขากรรไกร หากปล่อยไว้โดยไม่ได้รับการแก้ไขตั้งแต่เนิ่น ๆ อาจทำให้เมื่อโตขึ้น ไม่สามารถแก้ไขได้ด้วยการจัดฟันเพียงอย่างเดียว และอาจจำเป็นต้องรักษาด้วยการ จัดฟันร่วมกับการผ่าตัดขากรรไกร ในอนาคต

4. ลดระยะเวลาและความซับซ้อนของการจัดฟันในอนาคต

การจัดฟันในวัยเด็กระยะที่ 1 เพื่อลดความรุนแรงของความผิดปกติของการสบฟันเบื้องต้น เมื่อปัญหาพื้นฐานได้รับการแก้ไขตั้งแต่ต้น การจัดฟันในระยะที่ 2 (เมื่อฟันแท้ขึ้นครบ) ทำให้ง่ายขึ้น ใช้เวลาน้อยลงและมีความซับซ้อนน้อยลง เพราะมีการเตรียมขนาดขากรรกรให้สมส่วนกับขนาดฟันตั้งแต่เด็ก ซึ่งจะทำให้

1. ลดความจำเป็นในการถอนฟันเพื่อจัดฟัน
2. ลดระยะเวลาการจัดฟันในระยะที่ 2
3. ลดความจำเป็นในการผ่าตัดในอนาคต ซึ่งทำให้ลดค่าใช้จ่ายด้วยเช่นกัน
4. มีการเปลี่ยนแปลงรูปหน้าไปในทางที่ดีขึ้น
5. เป็นการรักษาเพื่อแก้ไขความผิดปกติของการสบฟันเบื้องต้น ทำให้การรักษาในอนาคตง่ายขึ้น

 5. ป้องกันฟันสึกจากการสบฟันที่ผิดปกติ 

เช่น ฟันหน้าบนหรือฟันหลังบนที่เรียงตัวไปอยู่ด้านในฟันล่าง ซึ่งโดยปกติฟันบนจะต้องอยู่ด้านนอกของฟันล่าง ซึ่งจะทำให้ฟันสึกบิ่น โดยเฉพาะฟันหน้าบน ทำให้ขาดความสวยงาม ต้องแก้ไขด้วยการอุดฟัน ทำวีเนียร์ (Veneer) หรือครอบฟันภายหลัง การแก้ไขฟันสบคร่อมก่อนที่ฟันจะขึ้นเต็มสมบูรณ์ จะช่วยให้ฟันยังไม่มาสบกระแทกกันจนฟันบิ่น ถ้ารอจนฟันน้ำนมหลุดหมดและฟันแท้ขึ้นมามากแล้ว ฟันอาจสบคร่อมเข้าไปด้านในจนสึกหมด

6. ปรับปรุงการบดเคี้ยวและการออกเสียง 

การจัดเรียงฟันที่ถูกต้องช่วยให้การบดเคี้ยวอาหารมีประสิทธิภาพมากขึ้น และปรับปรุงการออกเสียงให้ชัดเจนขึ้น

7. เพิ่มความมั่นใจและบุคลิกภาพที่ดี 

การมีรอยยิ้มที่สวยงามช่วยเสริมสร้างความมั่นใจและบุคลิกภาพที่ดีให้กับลูกน้อยในอนาคต

8. การคืนกลับของฟันหลังจัดฟันน้อยกว่า

การจัดฟันตั้งแต่วัยเด็กในขณะที่รากฟันเด็กยังเจริญเติบโตไม่เต็มที่ 100% จะทำให้รากฟันมีการเจริญเติบโตและยึดกับกระดูก ณ ตำแหน่งใหม่ที่จัดไป ทำให้การคืนกลับ (Relapse) น้อยกว่า การใส่เครื่องมือคงสภาพฟัน (Retainer) อาจใช้เวลาน้อยลงในบางราย อาจแทบไม่ต้องใส่เครื่องมือคงสภาพฟันเมื่อใส่ไปแล้ว 3-5 ปีเลย แต่ถ้าจัดฟันในวัยที่มีอายุมากขึ้น เช่น อายุเกิน 15 ปี โดยเฉพาะการเริ่มจัดในวัยผู้ใหญ่ จะทำให้ต้องใส่เครื่องมือคงสภาพฟัน (Reatiner) ตลอดชีวิตเพื่อป้องกันการคืนกลับ (Relapse) ทั้งนี้ ต้องให้ทันตแพทย์จัดฟันพิจารณาเป็นราย ๆ ไป

ปรึกษาปัญหาสุขภาพช่องปาก ที่ Siam Dental Clinic

เครื่องมือจัดฟันสำหรับเด็กมีอะไรบ้าง?

เครื่องมือจัดฟันสำหรับเด็กจะแตกต่างจากการจัดฟันในผู้ใหญ่ โดยเน้นที่การปรับโครงสร้างขากรรไกรและสร้างพื้นที่ฟัน อุปกรณ์ที่ใช้บ่อย ได้แก่:

• เครื่องมือถอดได้ชนิด Active Plate: เป็นเครื่องมือจัดฟันแบบถอดได้ที่ใช้ขยายขากรรไกร หรือใช้เคลื่อนฟันง่าย ๆ ไม่ซับซอน เช่น
  • เพดานขยาย (Palatal Expander) เพื่อขยายเพดานปากให้กว้างขึ้น สร้างพื้นที่มากขึ้นให้ฟันแท้มีที่ขึ้นสมดุลกับขนาดฟันและใบหน้า
  • เครื่องมือขยายขากรรไกรล่าง (Mandibular Expansion Device) เพื่อขยายขากรรไกรล่างที่แคบหรือเล็กเกินไปให้กว้างขึ้น สร้างพื้นที่มากขึ้นให้ฟันแท้มีที่ขึ้นสมดุลกับขนาดฟันและใบหน้า
  • เครื่องมือจัดฟันแบบถอดได้ที่มี Acrylic Plate และตะขอ (Spring) ชนิดต่างๆ เพื่อใช้แก้ไขการสบฟัน ฟันซ้อนเก ฟันยื่น ฟันสบคร่อม
• เครื่องมือติดแน่นบางส่วน: อาจเป็นการติดเหล็กจัดฟันเพียงไม่กี่ซี่เพื่อแก้ไขปัญหาเฉพาะจุด เช่น การเคลื่อนฟันที่ผิดตำแหน่ง
• เครื่องมือคงสภาพช่องว่าง (Space Maintainer): ใช้ในกรณีที่ฟันน้ำนมหลุดก่อนกำหนด เพื่อป้องกันฟันข้างเคียงล้มเอียงมาปิดช่องว่าง
• เครื่องมือเพิ่มช่องว่างฟัน (Space Regainer): ใช้ในกรณีที่ฟันน้ำนมถอนไปก่อนกำหนด และไม่ได้ใส่เครื่องมือคงสภาพฟันทันทีหลังถอน ทำให้ช่องว่างสำหรับฟันแท้ที่จะขึ้นไม่เพียงพอ ซึ่งจะประกอบไปด้วยแผ่นและลวดดันฟันเพื่อเพิ่มช่องว่าง
• การจัดฟันใสสำหรับเด็ก (Clear Aligners for Kids): ปัจจุบันมีการพัฒนาเครื่องมือจัดฟันแบบใสที่ออกแบบมาสำหรับเด็กโดยเฉพาะ ซึ่งสามารถถอดเข้าออกได้ ทำให้ดูแลสุขอนามัยในช่องปากได้ง่ายขึ้น และยังคงความสวยงามในระหว่างการรักษาอีกด้วย
• Twin Blocks: เป็นเครื่องมือจัดฟันแบบถอดได้ที่ใช้กระตุ้นการเจริญเติบโตของขากรรไกรล่างที่เล็กปกติ ให้เจริญเติบโตได้มากขึ้นสมส่วนกับขากรรไกรบน
• Headgear: เป็นเครื่องมือจัดฟันแบบถอดได้ที่ใช้ยับยั้งการเจริญเติบโตของขากรรไกรบนกรณีที่ขากรรไกรบนยื่นมากกว่าปกติและในขากรรไกรล่างที่มีการเจริญเติบโตมากกว่าปกติจนมีแนวโน้มว่าจะมีคางยื่น
• Facemask: เป็นเครื่องมือจัดฟันแบบถอดได้ที่ใช้กระตุ้นขากรรไกรบนในรายที่มีขากรรไกรบนเจริญเติบโตน้อยหรือเล็กกว่าปกติ

ข้อเสียของการจัดฟันแบบถอดได้ (ในเด็ก)

• อาจพบข้อจำกัดในการควบคุมการเคลื่อนฟันและการแก้ไขปัญหาการสบฟันที่ซับซ้อน
• ต้องอาศัยความร่วมมือของผู้เข้ารับการรักษา 100% เนื่องจากเป็นเครื่องมือแบบถอดได้ ที่ต้องใส่ด้วยตนเอง ถ้าเด็กและผปค.ไม่ร่วมมือ 100% เช่น ร่วมมือแค่ 50% ผลสำเร็จก็จะลดลง หรืออาจทำให้การวางแผนรักษาและการทำนายผลการรักษายากขึ้นกว่าเดิม ดังนั้น ถ้า ผปค.และเด็กตกลงจะทำการจัดฟันแบบถอดได้ในวัยเด็กจะต้องให้ความร่วมมืออย่างสูง
• เนื่องจากเป็นเครื่องมือแบบถอดได้ ทำให้มีโอกาสแตกเสียหายหรือสูญหายได้
• อาจรู้สึกรำคาญหรือระคายเคืองได้เล็กน้อย ทำให้การพูดออกเสียงไม่ชัดในช่วงแรกที่ร่างกายยังปรับตัวไม่ได้

กรณีใดที่จำเป็นต้องจัดฟันแบบถอดได้ (ในเด็ก)

1. กรณีที่มีความผิดปกติของการสบฟันเล็กน้อย ที่ควรต้องรับการแก้ไขตั้งแต่เนิ่นๆ เช่น ฟันสบคร่อม, การสูญเสียฟันแท้ก่อนเวลาอันควร, ฟันซ้อนเกรุนแรง เป็นต้น
2. กรณีที่มีความผิดปกติของการสบฟันร่วมกับความผิดปกติของขากรรไกร (Malocclusion with jaw deformity) ในเด็ก เช่น ยิ้มเห็นเหงือก, คางยื่นหรือหลุบ, ขากรรไกรบนยื่นหรือหลุบ
3. กรณีมีนิสัยที่ผิดปกติที่จะส่งเสริมให้การเจริญเติบโตของฟันและขากรรไกรผิดปกติ เช่น ชอบเอาลิ้นมาดันฟันหน้า ทำให้ฟันยื่นจะต้องใส่เครื่องมือ Tongue Guard กันเด็กเอาลิ้นมาดัน

บทสรุปการจัดฟันในวัยเด็ก

การจัดฟันในวันเด็กในบางรายที่ต้องกระตุ้นขากรรไกรไปพร้อมกับการเจริญเติบโตของเด็ก ทำให้ต้องใส่เครื่องมือถอดได้เป็นระยะเวลาหลายปี ต้องเสียเวลาพบทันตแพทย์จัดฟัน และค่าใช้จ่ายเพิ่มในช่วงระยะเวลาที่จัดในวัยเด็ก แต่หากการจัดฟันในวัยเด็กประสบความสำเร็จจะช่วยให้ผลลัพธ์นั้นเกิดความคุ้มค่าอย่างมาก ลดระยะเวลาในการจัดฟันในระยะต่อไป รวมถึงอาจไม่ต้องถอนฟันหรือผ่าตัดในอนาคต ส่งผลให้ลดค่าใช้จ่ายในการจัดฟันระยะที่ 2 เด็กได้รับการกระตุ้นขากรรไกรให้เติบโตอย่างสมดุล สมส่วน ทำให้โครงสร้างใบหน้าดูดีขึ้น สวยงามขึ้น ซึ่งอาจไม่สามารถแก้ไขได้เลยหรือแก้ไขได้เพียงบางส่วนในการจัดฟันในวัยที่มีอายุเกินเวลาที่เหมาะสม หรือวัยผู้ใหญ่ และหากเลยเวลาที่เหมาะสมแล้วจะย้อนกลับมากระตุ้นขากรรไกรให้สมดุลแบบในวัยเด็ก หรือรักษาแบบถอนฟันไปแล้ว จะไม่สามารถย้อนกลับมารักษาด้วยการจัดฟันกระตุ้นขากรรไกรแบบในวัยเด็กได้ รูปหน้า และโครงสร้างใบหน้าที่ไม่สมส่วน สมดุล จะแก้ไขแทบไม่ได้เลย เพราะผ่านจุดที่เด็กมีการเจริญเติบโตสูงไปแล้ว หรืออาจทำได้ไม่เต็ม 100% หรือบางรายต้องแก้ไขด้วยการผ่าตัดเท่านั้น

ปรึกษาทันตแพทย์เฉพาะทางด้านจัดฟันเด็กที่ Siam Dental Clinic

ที่ Siam Dental Clinic เรามีทีมทันตแพทย์เฉพาะทางด้านจัดฟันที่มีความเชี่ยวชาญและประสบการณ์ในการดูแลช่องปากของเด็ก เราให้ความสำคัญกับการตรวจวินิจฉัยอย่างละเอียด วางแผนการรักษาที่เหมาะสมเฉพาะบุคคล โดยคำนึงถึงการเจริญเติบโตของลูกน้อยเป็นสำคัญ หากคุณพ่อคุณแม่มีข้อสงสัย หรือต้องการปรึกษาเรื่องการ จัดฟันเด็ก ไม่ว่าจะเป็นการจัดฟันแบบโลหะ แบบใส หรือเครื่องมืออื่นๆ ปรึกษาได้ที่ Siam Dental Clinic เพื่อสุขภาพฟันที่ดีและรอยยิ้มที่สดใสของลูกคุณในอนาคต

ติดต่อสอบถามหรือนัดหมายตรวจสุขภาพฟันได้ที่

โทร 081-814-5544 หรือ 02-748-3001-3 กด 0

Line: @siamdc (มี @ ด้านหน้า) หรือคลิก https://lin.ee/sfbKVDY

Facebook: Siam Dentak Clinic

Instagram: siamdc

TikTok: @siamdental.clinic

Google Maps: https://maps.app.goo.gl/81Rm2jPcieqBnNwj9